Pisma z getta warszawskiego

Jej domostwem były dwa języki. Broniła jidysz stanowiącego dla niej esencję żydowskiej kultury. Pisała też w języku polskim i tłumaczyła na polski żydowskich autorów. Była autorką poruszającą się w transkulturowym obszarze pogranicza. Pisma Racheli Auerbach z okresu jej pobytu w getcie warszawskim ocalały w Podziemnym Archiwum Getta Emanuela Ringelbluma. Stanowią świadectwo wyjątkowe, bo obejmujące różne punkty widzenia: pisarki całym sercem oddanej kulturze żydowskiej i obserwującej jej nieuchronna zagładę; bliskiej współpracowniczki Ringelbluma przygotowującej opracowania i zbierającej dla niego materiały; kierowniczki gettowej kuchni zdobywającej produkty i nalewającej zupę do talerzy. Auerbach zmagała się z niemożnością opisu gettowych doświadczeń. Ale wydaje się, że znalazła sposób, aby tę niemoc przezwyciężyć. To groteska makabryczna, odciskająca swoje piętno na jej Dzienniku – niewątpliwie jednym z najważniejszych dokumentów Zagłady. Dziennik prowadziła po polsku, ale swój testament czy list pożegnalny spisała w jidysz. Zamieszkiwała w obu tych językach. Jacek Leociak